У Беларусі захоўваецца дэфіцыт медыкаў — як дактароў, так і медсясцёр. Пры гэтым нашыя спецыялісты запатрабаваныя ў суседніх краінах ЕС: некаторыя з’язджаюць туды на заробкі, а хтосьці вырашае застацца там назаўжды. «Люстэрка» спытала ў медработнікаў, якія з’ехалі ў Літву і Польшчу, ці задаволеныя яны сваім цяперашнім жыццём, якія ў іх нагрузкі і заробкі.
«Змагла ўзяць у лізінг новую машыну, у Беларусі пра гэта я б толькі марыла». Гісторыя з Літвы
Вераніка (імёны ў тэксце змененыя) адвучылася на медсястру ў медыцынскім каледжы ў Мінску. Пасля гэтага дзяўчына некалькі гадоў працавала ў эндакрыналагічным аддзяленні адной з рэгіянальных бальніц. Пра пераезд у іншую краіну яна не задумвалася, але сітуацыя змянілася пасля таго, як беларуска выйшла замуж за мужчыну з Літвы.
— Шэсць гадоў таму я пераехала жыць у Вільнюс. Адразу працаваць медсястрой я не магла — не ведала літоўскай мовы, ды і трэба было абавязкова пацвердзіць беларускі дыплом. Так што першы час працавала то ўпакоўшчыцай, то аператаркай на вытворчасці, то кур’ерам, — успамінае Вераніка.
Літоўскую мову нашая зямлячка вывучыла за пяць гадоў. Кажа, што тая аказалася для яе даволі складанай. Плюс час на вывучэнне зацягнуўся праз тое, што пасля нараджэння дачкі Вераніка сыходзіла ў дэкрэт. Потым дзяўчына ўсё ж пацвердзіла прафесійную кваліфікацыю і атрымала ліцэнзію на працу, уся працэдура заняла каля шасці месяцаў.
— Ліцэнзія — гэта права на працу па адпаведнай кваліфікацыі, яе трэба атрымліваць усім медыцынскім работнікам (нават калі чалавек вучыўся ў Літве), без яе працаваць нельга. Спецыялісту прысвойваецца асабісты нумар, даецца доступ да сістэм, — патлумачыла дзяўчына.
Суразмоўніца адзначыла, што ў Літве вельмі не хапае медработнікаў (асабліва медсясцёр), таму працу знайсці можна без праблем. Толькі вось заробак людзям прапануюць вельмі розны, і медыкі пастаянна скардзяцца на нізкую аплату працы.
— З 2025 года ўрад падыме заработную плату ўсім, хто працуе ў сістэме аховы здароўя ў дзяржаўным сектары. У прыватных клініках трэба індывідуальна размаўляць з працадаўцам пра тое, ці пагодзіцца ён падняць заробак.
Першую працу па спецыяльнасці дзяўчына атрымала ў тэрапеўтычным аддзяленні адной з бальніц Вільнюса. Яна ўспамінае, што працаваць там было складана: нагрузкі былі вялікімі, а заробак — каля 900−1100 еўра (3184−3891 рубель. — Тут і далей паводле курсу Нацбанка Беларусі на 15 лістапада).
Праз год Вераніка змяніла месца працы і ўладкавалася ў прыватную паліклініку, дзе працуе і сёння. Яна працуе ў пары з сямейнымі дактарамі і вузкімі спецыялістамі. Таксама ў яе абавязкі ўваходзіць выпіска электронных рэцэптаў пацыентам, якіх прымаюць на пастаяннай аснове.
Дзяўчына кажа, што працаваць на новым месцы лягчэй, чым у стацыянары, нармаваны дзень — 7,5 гадзіны. Зарплата тут вышэйшая — ад 1300 еўра (4599 рублёў), яна залежыць ад выкананай працы і колькасці адпрацаваных гадзін, звышурочных.
— Мы вядзём прыём паводле папярэдняга запісу, чэргаў тут няма, у нас дзейнічае электронная сістэма. Я бачу прысутнасць пацыента і сама яго запрашаю ў кабінет. Большасць з іх — гэта культурныя людзі, ніхто без запрашэння не заходзіць.
Вераніка кажа, што цяпер ёй працаваць камфортней, чым у Беларусі, у клініку яна ідзе з задавальненнем. На працоўным месцы заўсёды дастаткова расходнікаў (пальчатак, шпрыцаў, перавязачнага матэрыялу і інш.). А вось у беларускай бальніцы ёй і калегам даводзілася эканоміць, да прыкладу, пальчатак выдавалі толькі 2−3 пары на змену.
— Цяпер мне лёгка планаваць свой дзень — заўсёды ёсць час на адпачынак. Узровень жыцця стаў нашмат вышэйшы пасля таго, як я пачала працаваць па спецыяльнасці. Муж таксама працуе, так што жывём мы на два заробкі.
Выдаткі ў сям'і невялікія, але тут ёсць вялікі плюс — у іх ёсць уласнае жыллё. Два разы на год яны ездзяць адпачываць (на адпачынак хапае адкладзеных грошай). Таксама муж і жонка збіраюць грошы на дом — праз пару гадоў хочуць набыць яго ў межах горада.
— Нядаўна я змагла аформіць у лізінг новую машыну з салона, у Беларусі пра гэта я б толькі марыла. На радзіме ў мяне засталася мама і бабуля, я ім пастаянна дапамагаю фінансава. Вядома, па родных сумую, але цяпер дадому я ўжо не вярнуся ні жыць, ні працаваць.
Польшча. «Усё ўладкавана не так, як у Беларусі»
Макар скончыў медыцынскі ўніверсітэт у Гомелі, ён доктар агульнай практыкі. Па сваёй спецыяльнасці мужчына працаваў у дзённым стацыянары аднаго з райцэнтраў. Часам ён замяшчаў доктара ў тэрапеўтычным аддзяленні і амбулаторыі. У 2020 годзе Макар заспеў пандэмію COVID-19, ён працаваў у паліклініцы толькі на прыёме пацыентаў з такім захворваннем.
— Мой заробак у сярэднім складаў каля 800−1000 рублёў. А падчас працы з кавіднымі пацыентамі выплачвалася дадатковая надбаўка — 1000 рублёў. Максімальны даход за час пандэміі склаў 2700 рублёў у месяц, — успамінае беларус.
У Польшчу Макар пераехаў у 2021 годзе, калі каранавірус яшчэ не скончыўся. У пік захворвання ў суседняй краіне зразумелі, што медыкаў у іх не хапае, таму вырашылі прымаць на працу замежнікаў па спрошчанай сістэме — без ідэальнага ведання польскай мовы, настрыфікацыі дыплома, але з досведам працы.
— У Польшчы я ўладкаваўся ў вялікую рэгіянальную бальніцу хуткай дапамогі. Аказалася, што там усё не так, як у Беларусі. У Польшчы гэта вялікае аддзяленне з некалькімі падраздзяленнямі: зона для сартавання пацыентаў, рэанімацыйная зала і зала назірання. Пацыентаў там дзеляць у залежнасці ад цяжкасці стану, што вызначае план дыягностыкі і лячэння. Хворых там было вельмі шмат, — расказаў Макар.
На пачатковым этапе, пакуль Макар чакаў дазволу на працу ад Міністэрства аховы здароўя, ён працаваў як асістэнт доктара, назіраў і ўдзельнічаў у працы пад кантролем. Потым пачаў самастойна прымаць пацыентаў, аглядаць іх, праводзіць дыягностыку і прызначаць лячэнне. Ён адзначыў, што тады ў SOR (аддзяленне неадкладнай дапамогі. — Заўв. рэд.) бальніцы не было ніводнага доктара агульнай практыкі, беларус быў першым. Пазней туды прыехала яшчэ некалькі калегаў з Беларусі, як кажа суразмоўца, разам яны змаглі арганізаваць працу эфектыўней, што значна знізіла нагрузку.
— Падчас працы высветлілася, што ў мяне ёсць доступ да шырокай лабараторнай дыягностыкі: можна праводзіць розныя аналізы, рабіць камп’ютарную тамаграфію, рэнтген, пры неабходнасці адразу ж кансультавацца са спецыялістамі розных профіляў. Акрамя таго, я мог пакінуць пацыента да раніцы для назірання ці правядзення пашыранай дыягностыкі, што таксама значна спрашчае працу. У цэлым усё функцыянавала як адзіны механізм.
Аднак праз не вельмі добрае веданне польскай мовы Макару перыядычна даводзілася цяжка — зразумець нешта ці растлумачыць бывала складана. Зрэшты, на дапамогу прыходзілі польскія калегі — яны аказаліся вельмі спагадлівымі. Дарэчы, не было жорсткай субардынацыі паміж дактарамі і медсёстрамі, гэты момант станоўча адбіваўся на працы.
— А вось пацыенты былі розныя, трапляліся і абураныя. Але што цікава — палякі ўмеюць чакаць. Людзі разумеюць, што калі яны прыйшлі ў SOR, то гэта не значыць, што яны атрымаюць дапамогу цягам гадзіны-дзвюх. Хворыя сядзяць у чаканні дапамогі гадзінамі і ў выніку ўдзячныя медыкам. У Беларусі ніхто не стаў бы чакаць дзве гадзіны, абавязкова была б скарга.
Акрамя працы медыкам у Польшчы даступныя розныя прафесійныя курсы і навучанне, прычым іх можна праходзіць без абмежаванняў. Акрамя таго, мужчына застаўся задаволены заробкам і ў цэлым падыходам да аплаты працы, кажа, што цяпер фінансава адчувае сябе больш незалежным.
— Калі я быў асістэнтам (прыкладна тры першыя месяцы), мой заробак складаў каля 4000 злотых (3264 рублі). Пасля атрымання дазволу пагадзінная стаўка вырасла, але канчатковы заробак залежаў не толькі ад гэтага.
Макар высветліў, што ў Польшчы ёсць магчымасць дамаўляцца з кіраўніцтвам пра павышэнне стаўкі. Для беларуса такія павышэнні адбываліся кожныя 3−4 месяцы. Важна і тое, у працоўнай дамове доктара не абмяжоўвалі колькасцю працоўных гадзін.
— Я мог працаваць столькі, колькі лічыў патрэбным, дзякуючы чаму разумеў, на які заробак магу разлічваць у канцы месяца. Так што я магу сабе дазволіць тое, пра што на радзіме і не мог падумаць.
Суразмоўца сказаў, што не шкадуе пра сваё рашэнне з’ехаць. Медык сумняваецца, што вырашыць калі-небудзь вярнуцца ў Беларусь, хоць гэта выклікае ў яго смутак.
— Але я рады, што магу прыносіць карысць там, дзе гэта цэніцца і не падвяргаецца сумневу. У Польшчы больш магчымасцяў і свабоды ва ўсім. Цяпер я магу нармальна забяспечыць сваю сям’ю і не баяцца за будучыню.
Нядаўна Макар прайшоў усе этапы, каб пацвердзіць сваю кваліфікацыю. Таксама ён здаў складаны экзамен для таго, каб разгледзець пераход на новую спецыялізацыю.
«Прыватная польская стаматалогія нямоцна адрозніваецца ад беларускай»
У сям'і Ягора вельмі шмат стаматолагаў, з дзяцінства ён пастаянна чуў пра медыцыну. Гэтая сфера цікавіла хлопца, таму яшчэ падчас навучання ў школе ён вырашыў, што будзе медыкам. Толькі вось у беларускую ВНУ ён паступаць не збіраўся — толькі ў польскую, прычым родныя яго ў гэтым усяляк падтрымлівалі.
— З польскім дыпломам можна працаваць як у Беларусі, так і па ўсёй Еўропе, а вось з нашым дыпломам паспрабуй знайсці працу ў ЕС — давядзецца яшчэ прайсці шмат перашкодаў, — патлумачыў свой выбар хлопец.
Для таго каб адразу пасля школы трапіць на першы курс стаматалагічнага аддзялення медыцынскага ўніверсітэта, Ягор некалькі гадоў вучыў польскую мову. Каля сямі гадоў таму беларус з першай спробы паступіў у ВНУ. Тады ён думаў, што калі атрымае спецыяльнасць, то вернецца працаваць у родны горад. Аднак пасля падзей жніўня 2020 года сваё рашэнне змяніў.
Пасля атрымання дыплома па спецыяльнасці «стаматолаг-хірург» Ягор год працаваў як інтэрн у невялікім горадзе, а потым вырашыў знайсці сабе больш перспектыўную і грашовую працу ў Варшаве. Вядома, пасля польскай ВНУ працаўладкавацца яму было прасцей, чым людзям, якія атрымалі адукацыю ў Беларусі.
— У сталіцы праблем з пошукам працы ў дактароў няма наогул. Таму мая задача была разаслаць сваё рэзюмэ і чакаць запрашэння на сумоўе. Месца я знайшоў за тыдзень, але потым трэба было прайсці ўсякія бюракратычныя перашкоды. Вось тут мне падгадзілі беларускія законы — для працаўладкавання патрэбная была даведка пра адсутнасць судзімасці, але без вяртання дадому я не мог яе атрымаць. На шчасце, польскі наймальнік усё зразумеў, і мяне прынялі без гэтай паперкі.
Амаль паўтара года Ягор працуе ў двух прыватных стаматалагічных клініках сярэдняга цэнавага сегменту, там ён робіць стаматалагічныя аперацыі, выдаляе зубы. Яго прысутнасць у клініцы залежыць ад таго, колькі пацыентаў запішацца да яго на прыём, а ад занятасці і складанасці працы залежыць яго заробак.
— Памер майго заробку я не магу выдаваць, але скажу, што грошай мне хапае. Я арандую кватэру ў Варшаве (а тут гэта нятанна), мне хапае сродкаў на ўсё астатняе. Вядома, я стараюся нешта адкласці, бо ў будучыні хачу купіць сабе жыллё, хоць без крэдыту мне не абысціся.
Беларус адзначыў, што добрыя стаматолагі ў любым рэгіёне маюць магчымасць добра зарабляць, няхай гэта Беларусь ці іншая краіна. Вядома, камфортнасць працы ў розных клініках можа адрознівацца — дзесьці могуць эканоміць на расходніках, не ўлічваюць пажаданні доктара што да матэрыялаў, з якімі яму лепш працаваць. Аднак гэтыя недахопы прайшлі міма Ягора — на яго працы ў гэтым плане ўсё добра.
— Па сутнасці, прыватная польская стаматалогія нямоцна адрозніваецца ад беларускай. Гэта я зразумеў, калі пачаў удакладняць розныя моманты ў сваіх калегаў-сваякоў. Напрыклад, калі пацыент у Беларусі ходзіць у прыватную клініку, то яго і ў Польшчы няма чым здзівіць — усё падобнае.
Цяпер Ягор набіраецца медыцынскага досведу і імкнецца як мага больш вучыцца на розных профільных курсах. Малады доктар марыць пра тое, каб хутчэй павысіць сваю кваліфікацыю, навучыцца займацца стаматалагічнай імпланталогіяй. З’язджаць з Польшчы ў іншую краіну ён не плануе, маўляў, «навошта, бо там будзе тое самае, а вось вучыць новую мову давядзецца».
Чытайце таксама
